Page 21 - TULP E-Newsletter Vol.8

20 จดหมายข่่าวอิิเล็็กทรอินิิกส์์ มหาวิทยาล็ัยธรรมศาส์ตร์ ศนิยล็าปาง จดหมายข่่าวอิิเล็็กทรอินิิกส์์ มหาวิทยาล็ัยธรรมศาส์ตร์ ศูนิยล็าปาง 21
ู
ำ
์
์
ำ
TULP Exploring Neighborhoods
TULP Exploring Neighborhoods
่
“หนัวเจิงก็ฟ้้อนกั�นผีไผีผี่มันผีมดซอนเม็ง หลัังจาก่หญิงชีราที่�เปน์หวิหน์้าของตระก่ลั น์ำลัก่หลัาน์วิ่าน์เครอ
่
ู
็
่
ู
ั
่
ง่อมใจ๋ฮ่ำำ�าเพลงกก้ดร�าเปิงลำาปาง” เข้าไปที่ำพูิธ่สก่ก่ารบชีาผ่บรรพูบุรุษเสร็จแลั้วิ ผ่ที่�จะฟั้อน์จะเข้าไป
ำ
็
่
ู
่
ู
ั
้
�
หย์ิบเคร่�องแต่งตัวิที่�ราวิผ่้า เปลั่ย์น์ผ่้าแลั้วิไปย์ังผ่้าที่ผ่ก่ห้อย์ไวิ ้
่
�
่
ู
ทุ่อนสุดทุ้ายของเพิลง ร�ำเปิงลำปาง ทุ่�กล่าวัถึงอัตลักษณ์ควัามเชูื�อด้านพิิธิ่กรรม ก่ลัางปรำ เอามอเคาะแลัะฟัุบหน์้าก่ับผ่้าผ่่น์น์น์ แลัวิโย์น์ตวิไปมา สัก่คร ่ ู
ั
�
้
่
ั
และควัามหลากหลายทุางวััฒนธิรรม ผสมผสานเป็นรากเหง้าประเพิณ่ลำปาง
ก่็ออก่มาฟั้อน์รำไปตามจังหวิะก่ลัองที่่�บรรเลัง ก่ลัองดังก่ลั่าวิ
ิ
่
็
ั
็
“การฟ้้อนผ่” ผ่่มด (ผ่่ชีาวิบ้าน์) ผ่่เม็ง (ผ่่เจ้า ผ่่น์ก่รบ) เปน์ประเพูณ์่ก่าร ที่างเหน์อเร่ย์ก่วิ่า ‘เต่งทุ�ง’ พูวิก่ที่่�จะเข้าไปฟั้อน์สังเวิย์ต้องเปน์
่
�
ู
้
ู
�
้
่
ึ
้
่
ุ
่
ิ
ู
่
ิ
ู
ู
่
ึ
ุ
่
เซึ่น์สังเวิย์บรรพูบรุษของชีาวิลั้าน์น์า โดย์เฉพูาะชีาวิลัำปาง ซึ่�งน์ับถึอ ผ่ที่อย์ใน์เครอญาต ตระก่ลัเดย์วิก่ัน์ซึ่งพูวิก่ผ่หญงหรอผ่อาวิโสม
่
ู
่
้
่
็
ู
ึ
ั
ั
แลัะปฏิบตก่น์มาแต่โบราณ์ม่ข้อสน์น์ิษฐ์าน์วิ่าสบที่อดมาจาก่วิัฒน์ธรรม ัก่เปน์ผ่ฟั้อน์น์ำข�น์ก่อน์เม�อเลัิก่ฟั้อน์ก่็เอาผ่้าไปไวิ้ที่�เดิม พูวิก่ผ่้ชีาย์
่
ั
ิ
ิ
ิ
่
ั
ู
ั
มอญ สังเก่ตได้จาก่รูปแบบของเคร�องแต่งก่าย์ของผ่้ที่รง ลัก่ษณ์ะก่าร มก่น์ย์มฟั้อน์ดาบ น์อก่จาก่น์�ภัาย์ใน์พูิธ่ก่รรมย์ังม่ก่ารลัะเลั่น์
่
๋
่
เข้าที่รงที่�คลั้าย์คลัึงก่ัน์ก่ับของชีาวิมอญโบราณ์ ตลัอดจน์เคร่�องดน์ตร ่ เชี่น์ เลั่น์ปั�ดต่อปั�ดแตน์ เลั่น์คลั้องชี้างคลั้องม้า เลั่น์ย์ิงน์ก่ เลั่น์ถึ่อเร่อ
ั
็
ุ
้
ึ
่
แบบมอญ แลัะพูวิก่มอญน์�เองที่�คน์ลั้าน์น์าเร่ย์ก่วิ่า ‘เม็ง’ สวิน์ผ่มดซึ่อน์เม็ง ถึ่อแพู ซึ่�งเปน์ก่ารลัะเลั่น์ที่่�หาดูไดย์าก่แลั้วิใน์ปัจจบน์
่
่
่
ู
ู
เก่ิดจาก่สองสาย์ตระก่ลั ค่อ ตระก่ลัสาย์ผ่่มดแลัะตระก่ลัสาย์ผ่่เม็งแต่งงาน์
ู
ุ
ุ
็
็
ิ
ก่ัน์จึงน์ำพูธ่ก่รรมของที่�งสองตระกู่ลัมาผ่สมผ่สาน์ก่ัน์ แสดงให้เหน์ถึึงก่าร การฟ้้อนผ่ น์อก่จาก่จะเปน์ก่ารพูิธ่รำลัึก่พูระคณ์ของบรรพูบรุษแลั้วิ
ั
ุ
่
�
่
่
ึ
ั
่�
ู
ึ
ั
แลัก่เปลัย์น์วิัฒน์ธรรมซึ่�งก่น์แลัะก่น์ของที่ั�งสองสาย์ตระก่ลั ย์ังสร้างควิามสามัคค่ก่ลัมเก่ลั่ย์วิข�น์ใน์ก่ลัมที่น์ับถึอผ่่ด้วิย์ก่ัน์อ่ก่ด้วิย์
�
�
ซึ่�งใน์ระย์ะหลัังประเพูณ์่ก่ารฟั้อน์ผ่่ถึูก่จัดขน์เพู่�อเป็น์ฟัน์ฟั ู
ึ
้
ึ
วััตถุประสงค์ของการฟ้้อนผ่ ศิลัปวิัฒน์ธรรมที่้องถึน์แลัะเปน์ก่ารส่งเสริมควิามรแลัะควิามเข้าใจ
้
ู
�
็
ิ
ิ
ิ
็
1. เปน์ก่ารสร้างควิามสามัคค่พูบปะคุ้น์เคย์ก่ัน์ใน์หมู่บ้าน์ ใน์ประวิัติศิาสตร์ สังคมแลัะวิัฒน์ธรรมที่้องถึ�น์ให้แก่่ประชีาชีน์
่
่
ที่�วิไป เพู�อก่ารจรรโลังไวิ้ซึ่�งมรดก่ที่างวิัฒน์ธรรมที่ดงามตามควิามเชี่�อ
�
่
ั
ึ
�
็
่
ุ
ึ
2. เปน์ก่ารแสดงควิามก่ตัญญููรู้คุณ์อย์่างหน์ึ�งที่่�รำลัก่ถึึงบรรพูบรุษที่่�ลัวิงลัับไปแลั้วิ แลัะศิรัที่ธาใน์ที่้องถึิน์สะที่้อน์ราก่เหง้าประเพูณ์่ลัำปาง
้
3. เปน์ที่่�พูึ�งที่างใจใน์ก่รณ์่ที่่�ป่วิย์ไข้แลัวิม่ก่ารบน์บาน์สารก่ลั่าวิเอาไวิ้ เม่�อหาย์แลั้วิ
็
ก่จัดพูธ่ฟั้อน์แก่้บน์
็
ิ
ึ
4. เปน์ก่ารพูก่ผ่่อน์หย์่อน์ใจอย์่างหน์�ง เพูราะคน์สมย์ก่่อน์มงาน์ประจำที่ำก่คอ
็
ั
ั
่
็
่
ั
ิ
�
่
่
ก่ารที่ำไร่ ที่ำน์า ชีวิงเด่อน์ 9 (มถึุน์าย์น์) เป็น์ชีวิงที่่�วิ่างจาก่งาน์ พูวิก่น์่จึงพูาก่น์
ั
�
�
จัดพูิธ่ดังก่ลั่าวิน์่ขึน์ เวิลัาใน์ก่ารจัดฟั้อน์ ก่ารฟั้อน์ผ่่มด – ผ่่เม็ง จะก่ระที่ำก่น์
ระหวิ่างเด่อน์ 8 - 9 (พูฤษภัาคม – มถึุน์าย์น์) บางตระกู่ลัก่ก่ำหน์ดไวิปลัะครั�ง
้
ี
็
ิ
้
บางตระก่ลัก่็ 3 ปีครั�ง บางตระกู่ลัไมม่ก่ำหน์ดแน์น์อน์แลัวิแต่ควิามสะดวิก่
่
ู
่
ิ
้
ิ
ก่ารจัดพูธ่ฟั้อน์ผ่เร�มตน์ดวิย์ก่ารสร้างปรำ ภัาษาเหน์อ
่
้
่
เร่ย์ก่วิ่า “ผาม” จะสร้างไวิ้ก่ลัางลัาน์บ้าน์หรอสถึาน์ที่ � ่
่
จัดงาน์ ก่ารสร้างผ่าม เป็น์ภัมปัญญาเชีิงชี่าง เน์้น์ควิาม
ิ
ู
้
่
�
มน์คงแข็งแรงแต่สามารถึร�อถึอน์ไดง่าย์ รูปแบบของ
ั
่
ผ่ามที่พูบน์อก่จาก่จะม่ผ่ามตามแบบจารตต�งเต็มแลั้วิ
�
ั
่
่
�
ย์ังม่ก่ารปรับเปลัย์น์รูปแบบไปตามบริบที่แวิดลั้อม ที่�ง ั
ผ่ามเตน์ที่์ ผ่ามถึาวิร ผ่ามที่่�ใชีวิัสดที่ดแที่น์ อ้างอิง
็
ุ
้
ศิูน์ย์์มรดก่เม่องเที่ศิบาลัน์ครเชี่ย์งใหม่ - Chiang Mai City Heritage Centre. (2563). ฟั้อน์ผ่่ ศิรที่ธาแลัะควิามเชี่�อใน์ผ่่บรรพูชีน์
ั
�
่
่
ภัาย์ใน์ปรำจะมเครองเซึ่น์สงเวิย์ประเภัที่ต่าง ๆ เชี่น์ www.facebook.com/chiangmaicityheritagecentre
ั
่
ั
่
หวิหมู ไก่ต้มสุก่ที่�งตวิ เหลั้า ข้าวิตอก่ ดอก่ไม้ ธูป เชี่ย์งใหมน์วิส์. (2565). งาน์อน์รก่ษ์ประเพูณ์่ฟั้อน์ผ่่น์ครลัำปาง. เชี่ย์งใหมน์วิส์. https://www.chiangmainews.co.th/page/archives/2014757
ั
ั
ั
่
ุ
ิ
่
ิ
์
่
ึ
่
ิ
ิ
ั
่
�
่
ั
่
้
็
�
เที่่ย์น์ ขน์ม ข้าวิต้มมะพูร้าวิ ขน์มน์ำอ้อย์ ก่ลัวิย์ ณ์ัฐ์ภัที่ร์ สุรน์ที่ร์วิงศิ์. (2565). ฟัอน์ผ่มดผ่เมง เส�ย์วิหน์งของประวิติศิาสตรเมองลัำปาง. มวิเซึ่ย์มสย์าม. https://www.museumsiam.org/museum-
้
้
่
่
้
้
�
ออย์ ใส่ภัาชีน์ะวิางไวิ้บน์ราน์ที่ที่ำคลัาย์ศิาลัเพูย์งตา core_Ghost_Dance
สูงประมาณ์ 1 เมตร