Page 16 - TULP E-Newsletter Vol.9

16 จดหมายข่่าวอิิเล็็กทรอินิิกส์์ มหาวิทยาล็ัยธรรมศาส์ตร์ ศนิยล็าปาง
์
ู
ำ
TULP Knowledge sharing

่�
็
้
นอ่กจิากเรอ่งผ่่จิะถึ่ายทอ่ด้อ่ยู่ในนิทานพู่�นบ้านแลัวิ ในวิรรณกรรมมุขปาฐะอ่่�น ๆ กยังพูบควิามเชีอ่เรอ่งผ่่ปรากฏิอ่ยู่ด้้วิย
่�
่�
่
ิ
ได้้แก่ ในเพูลังพู�นบ้านขอ่งบางท้อ่งถึ�น เป็นต้นวิ่า เพูลังอ่แซ็วิขอ่งจิังห้วิัด้สิุพูรรณบุร่ซ็�งเป็นเพูลังปฏิพูากย์โต้ตอ่บกัน
ึ
่
ิ
่
่
่
�
่
่
ิ
�
ิ
่
�
ั
่
ระห้วิ่างชีายห้ญิง มเพูลังตับกระสิ่อ่กระห้ังทมเนอ่ห้าเก�ยวิกับผ่่ท�งสิอ่งชีนด้น� โด้ยนำมาเลั่นเป็นเรอ่งเป็นราวิสิมมตวิ่า
่
่
่
่
ฝี่ายพูอ่เพูลังถึูกห้ลั่าวิห้าวิ่าเป็นกระห้ังสิวินแม่เพูลังเป็นกระสิ่อ่ นำลัักษณะขอ่งผ่มาใชี้เป็นควิามเปรยบในบทโต้ตอ่บ เชี่น เพูลังท � ่
่
แมบวิผ่ัน จิันทรศิร่ (ศิิลัปินแห้่งชีาติ) รอ่งไวิ้ตอ่นห้นึ�งวิ่า
ั
์
้
ิ
อ่ั�นอ่้นจินอ่กเห้ม่อ่นอ่ย่างยกแผ่่นอ่ิฐ ฉันไมรู้จิะคด้กันยังไง
่
ู
ฉันดู้โน่นด้น่� แลัด้อ่่กท่ฉันกสิงสิัย
็
ู
เขาบอ่กกับแมรอ่ยชีั�ง บอ่กวิ่าเป็นกระห้ังใจิกห้าย
้
็
่
่
้
ห้ากแมมันจิริงอ่ย่างคำเขาวิ่า นอ่งกห้มด้ปัญญาไมรู้จิะทำยังไง
้
็
(ศิูนยสิังค่ตศิิลัป์ ธนาคารกรุงเทพู, 2532)
์

่�
ในสิภูาษิต คำพูังเพูย แลัะสิำนวินไทยกพูบควิามเชีอ่เรอ่งผ่่ปรากฏิอ่ยู่มาก เชี่น คนด้่ผ่่คุ้ม ห้มายถึึง คนทำควิามด้่แม้ไมม่
็
่
ุ
่�
ใครเห้็นกยังม่ผ่่สิางเห้็นแลัะคุ้มครอ่ง ผ่่ซ็�ำด้ำพูลัอ่ย ห้มายถึึง เคราะห้์เด้ิมร้ายห้นักอ่ยู่แลัวิ ยังม่เคราะห้อ่่�นซ็�ำเข้ามา ทำให้้
้
�
็
์
่
ุ
่
เคราะห้ห้นักยงขน เปรยบเห้ม่อ่นถึกผ่กระทำแลัวิยังถึก “ดำ” (ผ่บรรพูบุรษ ผ่เรอ่น) กระทำให้ห้นักไปอ่ก ผ่เขาผ่อ่อ่ก
�
่
ู
่
่
้
�
ึ
่
์
ิ
่
่
�
้
้
ู
ห้มายถึึง เด้่�ยวิด้่เด้่�ยวิร้าย

ผ่ในการละเล่น
้
การลัะเลั่นพู่�นบ้าน ห้มายถึึง กจิกรรมการเลั่นใด้ ๆ อ่ันเป็นทนิยมในกลัุ่มชีนห้ร่อ่ทอ่งถึิ�น แลัะเลั่นกันเพูอ่ควิามร่�นเริงตาม
่�
ิ
่�
้
่�
้
ฤดู้กาลัห้ร่อ่ในโอ่กาสิต่าง ๆ ซ็ึ�งไม่เป็นอ่าชี่พูห้ร่อ่เพูอ่ห้ารายได้้ อ่าจิจิะม่ด้นตร่ การขับรอ่ง ห้ร่อ่การฟอ่นรำประกอ่บด้้วิย
ิ
ก็ได้้ (ธด้า โมสิิกรัตน์ แลัะธนรชีฏิ์ ศิิรสิวิสิด้ิ�, 2542, น. 478) ทั�งน่�ควิามเชีอ่เรอ่งผ่่ปรากฏิอ่ยู่ในการลัะเลั่นพู่�นบ้านขอ่งไทย
ั
ั
ิ
่�
่�
์
็
�
ทั�งการลัะเลั่นขอ่งเด้็กแลัะผู่้ให้ญ่ กลั่าวิค่อ่ เด้็กทัวิไปมักกลััวิสิัตวิร้ายห้ร่อ่ภููตผ่่ แต่เด้็กกยังสิามารถึนำเอ่าสิิ�งท่�ตนเอ่งกลััวิ
ึ
่
่
ั
มาด้ด้แปลังเป็นการลัะเลั่นได้้ เชี่น ในบางท้อ่งถึิ�นมการเลั่นห้ลัอ่กผ่ ซ็�งการเลั่นแบบน�เป็นการผ่อ่นคลัายควิามตึงเครยด้
่
่
่
เพูราะเด้็กจิะได้้แสิด้งควิามกลััวิขอ่งตนอ่อ่กมาในเวิลัาเลั่นนั�น อ่ันจิะทำให้้ควิามกลััวิในชีวิิตจิริงลัด้ลังได้้ด้้วิย
่
ิ
่�
สิวินการลัะเลั่นพู่�นบ้านขอ่งผู่้ให้ญท่�เก่�ยวิกับผ่่ ได้้แก่ การเลั่นทรงผ่่ นับเป็นการลัะเลั่นท่�เก่�ยวิเนอ่งกับพูธ่กรรมเข้าทรงซ็ึ�ง
่
่
่
ม่ปรากฏิทุกภูาค นิยมเลั่นตอ่นกลัางค่นในห้น้าสิงกรานต์ เชี่น ทรงผ่่แมศิร่ ทรงผ่่ลัิงลัม ทรงผ่่นางกวิัก ทรงผ่่นางด้้ง ทรงผ่่
่
่
ึ
่
่
นางปลัา ทรงผ่ไซ็ ทรงผ่ควิาย ทรงผ่่สิาก ทรงผ่่สิม ทรงผ่่ม้า แลัะทรงผ่่อ่�ง การลัะเลั่นเชี่นนมลัักษณะก�งการลัะเลั่นก�งพูธกรรม
ึ
ึ
ิ
่
่
�
ุ
ิ
เพูราะเป็นการเชีิญผ่่ชีนด้ต่าง ๆ ให้้มาเข้าสิิงร่างผู่้เลั่นท่�เป็นคนทรง โด้ยรอ่งเชีิญผ่่ เมอ่ผ่่เข้าแลัวิคนทรงจิะทำกริยาท่าทาง
้
ิ
้
่�
ิ
ต่าง ๆ เป็นต้นวิ่า วิ�งไลัจิับคน วิ�งไลัชีนคน ห้รอ่ฟอ่นรำ บางคร�งอ่าจิมการถึามคำถึามกับผ่่ทอ่ยในร่างทรง เพูอ่ให้ผ่่พูยากรณ ์
่
�
่
้
�
่
่
ู
้
่
ิ
ั
่
่
่
่
�
เชี่น ปน่จิะทำนาได้้ผ่ลัด้่ห้ร่อ่ไม่ ผ่่กจิะตอ่บ นับเป็นกศิโลับายในการสิร้างแรงยด้เห้น่�ยวิทางใจิให้้แกผู่้รวิมเลั่นได้้ทางห้นึ�ง
ุ
ึ
็
ี
้
่
่
ตวิอ่ย่างการเลั่นทรงผ่แมศิร ตอ่งเลั่อ่กห้ญิงสิาวิมาเป็นร่างทรงโด้ยให้น�งปด้ตาอ่ยกลัางวิงห้ร่อ่บางพู�นท�ให้น�งอ่ยบนครก
ั
่
่
่
ั
ิ
่
ู
ั
่
ู
้
้
่
่
่�
้
้
้
ตำข้าวิท่�ควิ�ำลังแลัวิให้้คนอ่่�น ๆ ย่นลัอ่มเป็นวิงกลัม จิากนั�นจิะรอ่งเพูลังเพูอ่เชีิญแมศิร่ ซ็�ำไปซ็�ำมาจินแมศิร่เข้า เมอ่แมศิร่
่
่�
�
เข้าแลัวิจิะลัุกขึ�นรำตามเพูลังไปรอ่บ ๆ เน่อ่เพูลังเชีิญผ่่แมศิร่แตกต่างกันไปตามแต่ทอ่งถึิ�น เชี่น
้
่
้

่
แมศิร่เอ่ย แมศิร่สิวิยสิะ
่
ยกม่อ่ไห้วิพูระ ก็จิะม่คนชีม
้
็
่
�
คิวิเจิ้ากตอ่ คอ่เจิ้าก็กลัม
่
ชีักผ่้ามาห้่ม ชีมแมศิร่เอ่ย