Page 14 - TULP E-Newsletter Vol.9

14 จดหมายข่่าวอิิเล็็กทรอินิิกส์์ มหาวิทยาล็ัยธรรมศาส์ตร์ ศนิยล็าปาง
์
ู
ำ
TULP Knowledge sharing

่
เรื�องผ่่ ๆ ในวิถีไที่ย

โดย
รองศาสุตราจารย์โอฬาร รัตนภก้ด ี
ั
์
ำ
ผู้อานวยก้ารหลก้สุูตรศิลปศาสุตรบัณฑิิต
ั
สุาข้าวิชาสุหวิทยาก้ารสุังคุมศาสุตร์ วิทยาลัยสุหวิทยาก้าร
ั
่
�
ั
ู
่
่
ั
่
ั
คนไทยสิ่วินมากมักกลัวิผ่ ท�งท�บางคร�งก็ไม่เคยเห้็นห้ร่อ่ไม่เคยร้วิ่า “ผ” ค่อ่อ่ะไรกันแน่ ตามควิามเข้าใจิทวิไป ผ่ อ่าจิห้มาย
ิ
�
่
ึ
่
�
ั
่
่
ั
่
ึ
ถึงวิญญาณคนตายทยงลัอ่งลัอ่ยวินเวิยนอ่ยในโลัก ห้ร่อ่เปนอ่ำนาจิเห้น่อ่ธรรมชีาติอ่ย่างใด้อ่ยางห้น�งทสิามารถึด้ลับนด้าลัสิ�ง ิ
็
ู
่
ต่าง ๆ ให้้เกด้ขึ�นกับมนุษย์ได้้ ตามพูจินานุกรมฉบับราชีบัณฑ์ิตสิถึานให้้นิยามคำวิ่าผ่่ไวิวิ่า ห้มายถึึง สิิ�งท่�มนุษย์เชีอ่วิ่าเป็น
ิ
่�
้
่
ั
สิภูาพูลัึกลัับ มอ่งไม่เห้็นตวิ แตอ่าจิจิะปรากฏิเห้ม่อ่นม่ตวิตนได้้ ม่ทั�งด้่แลัะร้าย สิามารถึให้้คุณห้ร่อ่โทษได้้ เชี่น ผ่่ปู่ย่าตา
ั
้
ยาย ผ่่เร่อ่น ผ่่ห้่า ห้ร่อ่เป็นคำท่�ใชี้เร่ยกคนท่�ตายไปแลัวิ แต่ในควิามห้มายโบราณอ่าจิห้มายถึึงเทวิด้าก็ได้้ เชี่น ผ่่แถึน ผ่่ฟ้า
(สิำนักงานราชีบัณฑ์ิตยสิภูา, 2556) ผ่่จิึงเป็นสิิ�งนามธรรมท่�ปรากฏิอ่ยู่ในควิามเชีอ่ตามวิิถึ่ไทยมาเนิ�นนาน อ่่กทั�งม่อ่ิทธพูลั
ิ
่�
่
ตอ่สิังคมแลัะวิัฒนธรรมไทยในห้ลัายด้้าน

ิ
ผ่ในควัามเช่�อและประเพื่ณ่พื่ธิ่กรรม
่
่
�
่
่
ั
ู
่
ึ
่
่
�
่
ควิามเชีอ่เรอ่งผ่่มอ่ยในสิังคมไทยแตด้�งเด้ิมกอ่นท่จิะมควิามเชีอ่ขอ่งศิาสินาต่าง ๆ เข้ามา ซ็�งมท�มาจิาก ๒ ปจิจิัยห้ลััก ได้้แก
ั
่
�
�
่
่
่
่
ุ
้
ควิามไมรู้ห้ร่อ่ควิามกลััวิขอ่งมนุษย์ กลั่าวิค่อ่ เมอ่มนุษย์ไม่เข้าใจิในสิิ�งแวิด้ลัอ่มรอ่บตัวิ ไมสิามารถึห้าเห้ตผ่ลัมาอ่ธิบายได้้
่�
้
ิ
ิ
ทำให้คด้ไปวิ่าสิ�งเห้ลั่าน�นตอ่งมาจิากการกระทำขอ่งผ่ใด้ผ่้ห้น�ง แต่ไม่ทราบวิ่าเป็นใคร มนุษยจิึงสิมมตข�นวิ่าเป็นการกระทำ
ู
ู
ั
ึ
้
ิ
้
์
ึ
่
ิ
ิ
ขอ่งเทพูเจิ้าห้ร่อ่ภููตผ่่ท่�มอ่งไม่เห้็น (บุปผ่า บุญทพูย์, 2531, น. 156) เป็นต้นวิ่า เมอ่เกด้การเจิ็บปวิยท่�ไมรู้สิาเห้ตกคด้วิ่า
ุ
่
่�
็
ิ
่
ู
ั
ั
�
่
ถึูกผ่กระทำ ห้ร่อ่การท�มนุษย์กลัวิควิามม่ด้เนอ่งจิากไม่เห้็นวิ่าม่ภูัยอ่ันตรายใด้อ่ยในควิามม่ด้น�น ผ่สิมรวิมกับจิินตนาการ
่
่
ิ
่�
่�
จิึงเกด้เป็นผ่่ทม่รูปลัักษณต่าง ๆ กันไป ด้ังจิะเห้็นได้้วิ่าเมอ่ม่การเลั่าถึึงควิามเชีอ่เรอ่งผ่่ ผ่่มักปรากฏิในเวิลัากลัางค่นห้ร่อ่ใน
์
่�
่�
่
่�
ทม่ด้ เรามักไม่ใครพูบผ่่แสิด้งตวิในทสิวิ่างห้ร่อ่กลัางแจิ้ง
่�
ั
่
�
่
่
่
ู
้
ิ
ู
�
่
�
่
อ่ย่างไรก็ตามท�มาขอ่งควิามเชีอ่เรอ่งผ่่อ่กประการห้นึ�ง ค่อ่ ภูมปัญญาในการอ่ย่รวิมกันขอ่งมนุษย์ เนอ่งจิากสิังคมจิำเป็นตอ่ง
่
่�
ั
ม่กฎเกณฑ์์ขอ่บังคับเพูอ่ทจิะได้้อ่ยู่รวิมกันอ่ย่างสิงบสิุข ควิามเชีอ่เรอ่งผ่่จิึงถึูกใชี้เป็นกศิโลับายในการควิบคุมแลัะขด้เกลัา
่�
ุ
้
่�
่�
่
่
้
่
้
้
่
�
ู
ุ
ุ
่
้
คนในสิังคมให้อ่ยในรตรอ่ยห้ร่อ่ค่านิยมทสิังคมตอ่งการ ควิามเชีอ่บางอ่ย่างห้ากพูิเคราะห้์ให้ด้แลัวิมักมเห้ตผ่ลัห้ร่อ่จิด้มง ุ ่
่
�
ั
�
่
่
่
่
ู
่
�
็
้
ิ
�
่
ู
่
ุ
ั
ึ
ห้มายแอ่บแฝีงอ่ยซ็�งนบเปนบทบาทห้นาทขอ่งผ่ตอ่สิงคม เชีน ควิามเชีอ่เรอ่งผ่ปย่าในภูาคเห้นอ่ทควิบคมพูฤตกรรมขอ่ง
�
่
่
่
่
่
ิ
ิ
่�
ลัูกห้ลัานไม่ให้้ผ่ด้ประเพูณ่ห้ร่อ่ชีิงสิุกกอ่นห้่าม ห้ากใครลัะเมด้จิะถึ่อ่วิ่า “ผิดผ่” เชีอ่วิ่าจิะต้อ่งประสิบภูัยอ่ันตรายต่าง ๆ
�
่
�
่
่
่
ู
้
�
่
�
ู
แททจิริงเป็นการปอ่งกันไม่ให้้เกด้เรอ่งเสิอ่มเสิยท�งแกตวิผ่กระทำแลัะวิงศิ์ตระกลั ห้ร่อ่ควิามเชีอ่เรอ่งผ่่ป่าในบางพู�นทท ่ �
�
ิ
่
่
�
่
ั
่
้
้
ั
�
่
้
ั
�
่
้
ิ
ั
จิะอ่อ่กมาทำร้ายคนทลัะเมด้ขอ่ห้้ามในการเข้าป่า เป็นการจิด้การทรพูยากรธรรมชีาติเพู่อ่ไม่ให้มคนเข้าไปบุกรุกห้ร่อ่ใชี ้
์
ประโยชีนจิากป่าจินเกินพูอ่ด้่นั�นเอ่ง
่
ู
ิ
ึ
้
่
ั
่
ิ
่
็
่
่
ั
้
่
้
�
ุ
้
ด้วิยเห้ตทควิามเชีอ่เรอ่งผ่เปนนามธรรมจิบตอ่งไมได้ แตเมอ่คนเราตกลังใจิแลัะยอ่มรบวิาผ่มอ่ยจิรง จิงทำให้เกด้การ
่
�
่
�
�
่
่
่�
ั
่�
แสิด้งอ่อ่กในรูปแบบต่าง ๆ เพูอ่เป็นการย่นยันถึึงการม่อ่ยู่ขอ่งผ่่แลัะอ่ำนาจิขอ่งผ่่ ท่�ปรากฏิชีด้เจินทสิด้ ได้้แก่ ประเพูณ่
ุ
�
่
�
ึ
่
้
ิ
่
่
พูธกรรมทเกยวิกบผ่ซ็งพูบในห้ลัายกลัมชีาตพูนธในแทบทกทอ่งถึนขอ่งไทย โด้ยเฉพูาะประเพูณพูิธกรรมการเลัยงผ่ ่
�
่
่
ั
ิ
�
�
่
ิ
ั
ุ
ุ
ุ
์
่
่�
ซ็ึ�งห้มายถึึงการบวิงสิรวิงให้้ข้าวิปลัาอ่าห้ารห้ร่อ่สิิ�งขอ่งต่าง ๆ แกผ่่ ม่จิด้ประสิงค์เพูอ่ทำให้้ผ่่พูอ่ใจิจิะได้้ไม่มารบกวิน ห้ร่อ่
ุ
่
้
ุ
ิ
้
่
่
่
่
่
้
ิ
ทำให้ผ่่ห้ายโกรธท�คนไปทำให้ผ่ไมพูอ่ใจิด้วิยการประพูฤตผ่ด้ครรลัอ่งประเพูณ ห้ร่อ่เพูอ่ให้ผ่่คมครอ่งดู้แลั ตลัอ่ด้จินบันด้าลั
้
�
้
่
ิ
่
ิ
่
ั
ให้้เกด้สิ�งด้งามแก่มนุษย์ด้วิย เชี่น ประเพูณ่พูธกรรมเลั�ยงด้งห้ร่อ่การเลั�ยงผ่่ปแสิะย่าแสิะขอ่งชีาวิลัวิะในจิังห้วิด้เชียงให้ม ่
่
ั
ู
้
่
่
ิ
้
ท�เซ็่นไห้วิ้ด้วิยควิายตวิผ่้ตวิห้น�งทุกปี เพูอ่ไม่ให้ผ่่ปแสิะย่าแสิะกลัับมาทำร้ายมนุษย์ตามตำนานทพูระพูุทธเจิ้าได้สิ�งห้้ามไวิ
่
ู
่
�
ั
�
่
ึ
้
้
ั
ู
้
ั
่